فسیل شناسی

 فسیل یا سنگواره چیست؟ 
معناى لغوى فسیل fossil (سنگواره) عبارتست از چیزى که از حفارى (کندن زمین) بدست آمده باشد .

  اما امروزه براى آن معناى دیگرى متصورند و آن را مدرک و دلیلى شناخته شده از حیات گذشته مى دانند ؛ به عبارت دیگر فسیلها ، اجساد و بقایا و آثار موجوداتى مى باشند که پس از مرگ در بین رسوبات دفن شده و همراه با آنها تحت تاثیر پدیده سنگ شدگى ( دیاژنز ) قرار گرفته اند . به عبارت دیگر در شرایطی، گیاهان و حیوانات مرده در زیر خاک دفن می شوند اما فاسد نمی شوند.آب به داخل خاک نفوذ می کند و مواد معدنی از قبیل آهن،سیلیکات و کلسیم را با خود می برند.
این مواد دور واطراف گیاهان یا حیوانات مرده جمع می شوند و آنها را به همانصورت حفظ می کنند. با گذشت زمان، مواد شیمیایی فوق سخت می شوند و یک نسخه تقریبا کاملی از حیوان اصلی بوجود می آید. این نسخه را فسیل می گویند.کشف فسیل سرگرمی جایزه دار و مهیجی است زیرا اشکال مختلف حیات میلیون سال پیش را نشان می دهد.
بنابراین فسیلها انواع باقیمانده جانورى و گیاهى نظیر جسم حیوانات و استخوانهاى مربوط به آنها ، تنه گیاهان قدیمى و ساختمان شان ، کرمهاى نرم ، ستاره هاى دریایى و غیره ( از نقطه نظر تشریحى ) و آثار و مواد به جامانده از آنها نظیر فضولات ، مدفوعات ، تخم ها ( آثار طبیعى ) و اثر لانه ها ، آشیانه ها ، رد پاها ( آثار مصنوعى ) را شامل مى شود و تمامى اینها بطور مستقیم توسط موجودات که در گذشته مى زیسته اند ، بوجود آمده اند .
بدین ترتیب براى آنکه یک شى فسیل به حساب آید ، بایستى بقایا و یا آثار فعالیت زیستى موجودات گذشته باشد . اصطلاح فسیل دلالت بر زمانی طولانی میکند که در طی آن موجود ات فسیل شده زندگی می کردند و بقایای مرده آنها در رسوبات ادوار ما قبل تاریخ به حالت سنگواره باقی می ماندند . البته این بدان معنی نیست که فسیل ها از موجودات کاملا ناپدید شده اند بلکه اشکال گوناگونی از آنها نیز جمع آوری و شناسایی شده اند که امروزه نیز زندگی میکنند.
برای یک دیرینه شناس آشنایی با علوم دیگر مخصوصا علوم بیولوژی مهم است . جانور شناسی و گیاه شناسی اطلاعاتی درباره زندگی موجوداتی می دهندکه بدون آشنایی به هر کدام از آنها فسیل ها نمی توانند مفهومی داشته باشند و علم دیرینه شناسی نیز شواهد و مدارکی را درباره زندگی اجداد جانوران و گیاهان در اختیار زیست شناسان قرار می دهد . علاوه بر ارزش های ذکر شده ، مطالعه فسیل ها اساس و پایه بخشی از علم زمین شناسی اقتصادی است و برای شناسایی سنگهای سوختی مانند زغال سنگها و منشاء ‌نفت و گاز دارای ارزش زیادی هستند .
در این رشته از زمین شناسی بحث در باره حوادث تاریخ زمین از نظر جغرافیایی گذشته ، آب و هوا و محیطهای موضوعی و لایه های زمینی با محتویات فسیل ها ی آن میشود. همچنین ارتباط دقیقی بین دیرینه شناسی و چینه شناسی وجود دارد. چینه شناسی اصل و طبیعت سنگها را مورد بررسی قرار میدهد و در آن ، بحث درباره سنگهای پوسته ی جامد زمین ، چین خوردگی ها ، گسل ها ، بیرون زدگی های سنگهای رسوبی و ارتباط لایه های هم سن در مناطق دور از هم انجام میگیرد .
بطور کلى فسیلها به دو گروه تقسیم مى نمایند :

1- فسیلهاى اندامى منظور از فسیلهاى اندامى بقایاى حقیقى موجودات زنده مى باشند که در حالات بسیار مساعد شکل آنها با شکل موجود زنده اصلى اولیه کاملا تطبیق مى کند و تغییر زیادى در آن صورت نگرفته است .
2- فسیلهاى اثری اما فسیلهاى اثرى علائم غیر مستقیم حیات هستند که توسط موجودات بر جاى گذاشته شده اند . جاى پاهاى دایناسور ، اثر نقب زدن کرمها ، اثرات ناشى از خزیدن تریلوبیت ها و سایر شواهد فرایندهاى حیات همچون فضولات و مدفوعات که بصورت فسیل در آمده اند همگى جزء فسیلهاى اثرى محسوب مى گردند .
انواع فسیل شناسی

•فسیل شناسی گیاهان
•فسیل شناسی جانوران

هر دسته بر حسب اندازه هر یک از فسیل ها را میتوان به زیر گروه‌هایی همچون نانوفسیل ، میکروفسیل ، ماکروفسیل و مگا فسیل ها دسته بندی کرد.
انواع فسیل ها

•فسیل های شاخص: که دارای گسترش جغرافیایی وسیع بوده ولی در زمان کوتاه زمین شناسان می‌زیسته‌اند. مانند فسیل آمونیت که منحصرا در کرتاسه میانی وجود داشته است.
•فسیل های غیر شاخص: که تقریبا در تمام دوره‌ها و یا دورانهای زمین شناسی وجود داشته‌اند و شاخص زمان معین و کوتاه زمین شناسی نیستند. مانند برخی دوکفه‌ای‌ها ، شکم پایان ، مرجانها و غیره.
•فسیل های رخساره: فسیل هایی هستند که ارزش پالئوژئوگرافی آنها بیش از اهمیت بیوستراتیگرافی آنهاست. این فسیل ها می‌توانند معرف وضعیت جغرافیایی زمان زیست خود از نظر آب و هوا و سایر شرایط محیط زیستی باشند. مثلا فسیل کلنیه‌ای مرجانی حاکی از محیط ساحلی دریا و آب و هوای استوایی تا نیمه استوایی است.
کاربرد فسیل ها در زمین شناسی

•مهمترین کاربرد فسیل ها در تعیین سن طبقات زمین می‌باشد.
•فسیل ها معرف شرایط محیطی جغرافیای دیرینه بوده و در این مورد اطلاعات با ارزشی را در اختیار دانشمندان قرار می‌دهند. بیشتر فسیل ها از کربوناتها و یا فسفاتهای ترکیب شده با مواد آلی تشکیل شده اند.
آنها تحت تاثیرگرما ، فشار ، ترکیبات سیال اطرافشان و همه دیگر عوامل که خصوصیت سنگهای رسوبی را بعد از اینکه رسوب می کنند تغییر می دهند ، قرار دارند. بنابراین فسیل ها شاخصهای حساس تغییر حرارت و ابزارهای قدرتمندی برای پیش بینی ذخیره زایشی هیدروکربونها هستند. همه این عنوانهای اطلاعاتی اساسی در تجزیه و تحلیل حوزه ه های رسوبی و اکتشاف زغال سنگ ، نفت و گاز که باقیمانده های زندگی قدیم هستند ، شرکت دارند.
رده‌بندی فسیلها موجودات زنده را بر اساس برخی ویژگی‌های ظاهری طبقه‌بندی می‌نمایند. در طبقه‌بندی‌های استاندارد بر اساس میزان شباهتهای موجودات آنها را در گروه هایی به نام تاکسون قرار می‌دهند و هفت تاکسون مهم و اصلی به شرح زیر معرفی می‌نمایند. هر چه میزان شباهت موجودات بیشتر باشد در تاکسونهای مراتب بالاتری قرار می گیرند. هفت تاکسون مهم و اصلی عبارتند از :
سلسله Kingdom شاخه Phylum رده Class راسته Order تیره Family جنس Genus گونه Specis فسیل ها ی بزرگ و کوچک تخمهای زیست چینه شناختی بهترین تکنیکی است که برای سن یابی سنگهای قدیمی ایجاد شده است.
مفاهیم وابسته زمان زمین شناختی ، سیر تکاملی زندگی ، جرم جهانی انقراض و سیستمهای زمینی وابسته به یکدیگر د رمیان اصلیترین و مهیب ترین همکاری علمی تمام زمانها رده بندی می شوند. مطمئنا فسیل شناسی که برای این موارد بسیار اصلی است اکنون برای تعلیم باستان شناسی و مهارتهای عمومی درک ارزش زندگی بیش از قبل حیاتی است. فسیل شناسی مطالعاتی کم ارزشتر از همه تاریخ ، شامل حیوانات گذشته و زندگی گیاهانی که ما خانه می نامیم نیست.
مقیاس زمانی باستان شناسی بدون هماهنگی هسته ای باستان شناسی وجود ندارند و هرچیزی که از آن مشتق می شود مانند نقشه های زمین شناختی در مقاطع زمینهای فانروزوئیک به خوبی داده های سنی که انها اشاره می کنند است. با محدوده فسیلی متوسط کمتر از 1 Maدر میان تعداد زیادی از سیستمهای زمین شناختی و تصحیح بیشترآن پس از گذشت هر سال از تحقیق ، هیچ جزء دیگری از سنگهای رسوبی قدیمی به کیفیت زمان چینه شناختی نبود.
معنی آن این است که تمام تلاشها برای احیای دیرینه جغرافیایی بدون فسیل شناسی مسلما غلط و اغلب غیر خالص خواهد بود. این یک ادعای قوی است و. به خصوص د رمورد نقشه های دیرینه شناسی که بر اساس ارتباط لگاریتمی بوده و دارای زمینهای پیشین تصویر شده و چشم انداز دریا هستند عموما صدق می کند.
آنچه آنها نشان می دهند شکل فضائی واحد های سنگ است که به وسیله هماهنگی سنجشهای سنگ فیزیکی دربعضی مواقع به خاطر هسته و توصیف برشی میزان می شوند .این شکل فضایی تمام نقاط ضدو نقیض تاریخهای کاهنده و پیشرونده ای را که نتیجه شناسایی رخساره های زمان گذر یکسان هستند و مقایر با آنهایی که ازنقشه های سنگ رخساره ای تولید می شوند ،می باشند ، به خوبی نشان می دهد. فسیل ها ابزارهای بی مانندی برای شناخت تاریخچه سنگهای رسوبی و هر گونه اتفاقی که به علل مختلف ایجاد شده است ، می باشد.
به دلیل نکامل تدریجی آلی و رویدادهای انقراض ، توالی تجربی فسیل ها می تواند قابل تشخیص باشد این توالی آنها را شاخص بی مانند زمان کرده است.این مرحله زیست چینه شناسی نام دارد. به دلیل جانوران و گیاهانی که در وضع ثابتی نسبت به محیطشان زندگی می کنند فسیل ها یی که د رمحل اولیه خود یافت می شوند اطلاعات باارزشی در مورد محیط پیرامونشان ارائه می دهند که شامل ویژگیهای شیمیاییشان است. زمانی که آنها از محیط زیستشان منتقل می شوند اطلاعاتی در مورد ان جابجایی و عوامل مربوط به آن ارائه می دهند .
این مطالعات گوناگون متقابلا وابسته به هم بوده و بوم شناسی دیرین را دربر دارد. دیرینه زیست زمین شیمی و تافونومی.آنها با رسوبات هماهنگ همراه خودپیوند نزدیکی دارند که این رسوبات میزبان موردمطالعه است. گروههای جانوران و گیاهان عموما در جهان گسترده نیستند اما د رنواحی ویژه ای زندگی می کنند که در آن از لحاظ شرایط زندگی ، رقابت و شکارگری محدود بوده و به خاطر آن دارای ویژگی های متمایزی می شوند. بنابراین فسیل ها به عنوان نمایندگان استانهای حیاتی قدیمی مورد استفاده قرار می گیرند و مطالعه آنها دیرینه زیست جغرافیایی است.
شباهت های یک منطقه با دیگر مناطق نشان دهنده مثل آب و هوای یکسان و راههای دریایی و زمینی مرتبط ابزارهای نیرومندی در تفسیر نقشه های دیرینه زیست جغرافیایی هستند. به همراه خصوصیتهای دیرینه بوم شناسی این اطلاعات اساس توصیف آب و هوای قد یمی و شرایط نهشتی است که ممکن است سنگهاو یا مخازن منبع تولید هیدرو کربن را ایجاد کرده باشد. بیشتر فسیل ها از کربوناتها و یا فسفاتهای ترکیب شده با مواد آلی تشکیل شده اند.
آنها تحت تاثیرگرما ، فشار ، ترکیبات سیال اطرافشان و همه دیگر عوامل که خصوصیت سنگهای رسوبی را بعد از اینکه رسوب می کنند تغییر می دهند ، قرار دارند. بنابراین فسیل ها شاخصهای حساس تغییر حرارت و ابزارهای قدرتمندی برای پیش بینی ذخیره زایشی هیدروکربونها هستند. همه این عنوانهای اطلاعاتی اساسی در تجزیه و تحلیل حوزه ه های رسوبی و اکتشاف زغال سنگ ، نفت و گاز که باقیمانده های زندگی قدیم هستند ، شرکت دارند.