نکات و مفاهیم کلیه دروس دین و زندگی 2

درس اول:

باطل نبودن خلقت موجودات. ویژگی های جهان تخیلی :1- پدیده ها بدون علت اتفاق می افتند. 2- واقعی نیست  ویژگی های جهان واقعی: 1- هر موجودی اجزاء خاص و معینی د ارد. 2- نظم و آرایش خاص اجزاء 3- هماهنگی خاصیت و وظیفه اجزاء 4- وظیفه معین و مشخص اجزاء 5- ارتباط میان وظایف و مسئولیت های اجزاء 6- هدف و غایت شاخصه اصلی مجموعه منظم . انتخاب و گزینش دو عنصر مهم جهان واقعی و تناسب میان اجزاء یک مجموعه است.  خطبه 90 نهج البلاغه : بیان ویژگی های خالقیت خداوند.

 ?درس دوم:

نقش خداوند در بر پایی نظام معین هستی . قانونمندی کلی جهان هستی از هسته سلول تا بزرگترین کهکشان ها . نظم نظام های کوچک نه تنها متضاد با نظام بزرگ نیست بلکه در ارتباط و هماهنگ با آنهاست. هرچه دایره نظام بزرگتر شود ، قانونمندی نیز گسترده تر می شود. نظام های بزرگ از به هم پیوستن نظام های کوچکتر شکل می گیرد. گاهی بی نظمی های ظاهری در طبیعت زمینه ساز نظام عالی تری است. آنچه به مجموعه معنی می بخشد رشد و حیات و ثمرد هی است  ..نمونه کامل نظم ، نظام واحد جهانی است.

مبادی دانش بشری تفکر و تعقل و نظام قانون مند جهان است. قوانین آفرینش زمینه ساز اختراعات بشری است. سرانجام نهایی انسان در جهان آخرت رقم می خورد. انسانها دو دسته اند: 1- در آخرت به تقرب الهی می رسند. 2- سرانجام آنها تلخ و جهنم است.  کاروان هستی شتابان به سوی خدا می رود. حکیمانه بودن آفرینش های الهی .

?درس سوم:

ارزش هر کس به درک و فهم وی از حقیقت هستی بستگی  دارد.   روزها فکر من این است و همه شب سخنم. که چرا غافلا از احوال دل خویشتنم. ( ارزش درک موقعیت انسان در جهان) منزلت خاص انسان همان خلیفه الهی است. استعداد و ظرفیت بی پایان انسان در کسب علم و معرفت دلیل خلیفه شدن اوست. درک خود واقعی ، راز شناخت کرامت و شرافت الهی است. آیه : و نفس و ما سواها .... قدرت درک زیبایی و زشتی ها  توسط انسان . دلیل اصلی همه ارزشها و کرامت های انسان آمیخته شدن انسان با روح است. ابعاد انسان 1- مادی 2- روحانی  یا غیر جسمانی . ویژگی های جسم : تجزیه و تحلیل . فرسودگی . نابودی  ویژگی بعد غیر مادی : تجزیه  نمی شود. تحلیل نمی پذیرد  . متلاشی نمی شود.ریشه آگاهی ، اختیار ، عواطف ، احساسات و اخلاق انسان بعد غیر مادی و یا روح است.  دلایل وجود بعد غیر مادی : 1- ثبات شخصیت 2- رویاهای صادقانه  .من : یک حقیقت ثابت و نشانگر شخصیت و هویت انسان است . ثبات قوانین جامعه و روابط انسانی بسته به پذیرش من ثابت انسانی است.

ثبات ورح یعنی عدم تجزیه و تحلیل و فرسودگی نه تغییر . رویای صادقانه : خوابهایی که از حوادث آینده خبر می دهند و نیازبه تعبیر دارند. شخصیت یا من آدمی ، وابسته به جسم او نیست . توانایی انتخاب و تصمیم گیری ریشه در روح یا بعد غیر مادی دارد.

?درس چهارم :

هدف از دادن ودیعه های الهی رساندن انسان به کمال است  . مهمترین ودیعه های الهی 1- سرشت خدا آشنا 2- گر ایش به ارزش های اخلاقی 3- وجدان اخلاقی 4- قوه تفکر و عقل . بیت :  کیست این پنهان مرا در جان و تن   کز زبان من همی گوید سخن   اشاره به فطرت خدا جوی آدمی دارد. نفس لوامه همان وجدان اخلاقی است . نقش آن : 1- ملامت 2- جبران گناه

امام کاظم (ع) : حجت ظاهر: رسولان   حجت باطن : عقول  به کار گیری سرمایه های الهی زیبایی های ایما ن و عمل صالح را در وجود انسان ، متجلی می کند. عوامل گناه : نفس اماره – جهل از حقیقت ها – غفلت از خدا و آخرت – دام های شیطان    امام صادق (ع)  : عقل 75 لشکر و جهل 75 رذیلت دارد. امام  خمینی ( ره) : عالم محضر خداست در محضر خدا معصیت نکنید. درک حضور در برابر خدا مانع انجام گناه . راه نفوذ شیطان : هوس ها و وسوسه های  نفس اماره . راههای نفوذ شیطان : 1- آراستگی گناه 2- سرگرمی به دنیا 3- غفلت از خدا 4- ایجاد دشمنی .   قرآن عامل اصلی گناه را خود آدم معرفی می کند.

?درس پنجم:

دیدگاههای عمده پیرامون معاد : 1- مادیون 2- الهیون  ویژگی های مادیون: 1- اضطراب از فنا و نابودی 2-  غفلت از مرگ را تنها راه غلبه بر اضطراب می دانند   پیامدهای دیدگاه مادیون : 1- بن بست در زندگی 2- یاس و نومیدی 3- از دست دادن نشاط 4- غفلت از مرگ 5- کفران نعمت 6- نابودی اعمال

ویژگی های الهیون : 1- مرگ تولد است 2- مرگ نابودی نیست 3- هراسی از مرگ ندارند    پیامدهای الیهون: 1- خروج زندگی از بن بست 2- نهراسیدن از مرگ 3- رواج روحیه شهادت طلبی  . مهمترین بحران جهان معاصر غفلت از آخرت است نه عدم اعتقاد به آن . ثمرات لهو و لعب گرفتن دین : 1- فریفته شدن توسط دنیا2-فراموشی خدا 3- انکار آیات الهی

?درس ششم:

 اینکه دفع خطر احتمالی لازم است یک قاعده عقلی است. دلایل ضرورت معاد 1- حکمت الهی 2- عدل الهی  کار حکیمانه کاری است که هدف معقول و درستی داشته باشد و بیهود و عبث نمی باشد. ویژگی های گرایش به بقا و بی نهایت طلبی در انسان دلالت بر حکیمانه بودن هدف خداوند از خلقت دارد. دلایل اثبات عدل الهی 1- ندیدن نتیجه اعمال در دنیا 2- بسیاری از پاداش ها مثل شهدا در دنیا امکان ندارد. 3- کسی که به جمع زیادی خدمت کرده 4- کسی که به جمعی ستم کرده است. 5- بسیاری از استعدادها در این دنیا شکوفا نمی شود.

دلایل امکانی معاد 1- حقیقت انسان روح است که هنگام مرگ هم نابود نمی شود. 2- امکان خلق و آفرینش مجدد . توفی دریافت کامل روح توسط فرشته مرگ به اذن خداوند است. روح شخصیت واقعی انسان را می سازد.

?درس هفتم:

ویژگی های عالم برزخ : 1- بسیاری از محدودیت های دنیا وجودندارد. 2- مرحله اول پاداش و جزاست  3- انسان در عالم برزخ در کالبدی دیگر قرار دارد.4- دوره هوشیاری کامل و آگاهی است . 5- انسان دارای فعالیت های بدنی نیست 6- روح دارای فعالیت است. 

اعمال انسان 1- ماتقدم 2- ماتأخر .    امام صادق (ع) : شش چیز بعد از مرگ مومن هم به او می رسد 1- فرزند صالح 2- کتاب قرآنی که قرائت شود 3- چاه آبی که حفر شود 4- درختی که کاشته شود5- آبی که برای خیرات جاری شود6- سنت پسندیده ه ای که بنا نهاده شود.

?درس هشتم:

مراحل رستاخیز 1- مرحله اول صور اول  2- مرحله دوم صوردوم : زنده شدن مردگان ، نورانی شدن زمین ، برپایی دادگاه عدل ، حضور پیامبران و امامان ، دادن نامه عمل ، قضاوت برمعیار حق  شاهدان روز قیامت :1- پیامبران و امامان 2- فرشتگان 3- اعضاء بدن انسان .  در نفخه اولین همه می میرند به جز پیامبران و امامان  . نورانی شدن زمین باعث کنار رفتن پرده ها و هویدا شدن واقعیات است. معیار سنجش اعمال پیامبران و امامان هستند. دلایل اینکه پیامبران و امامان بهترین گواه روز قیامت هستند: 1- ظاهر و باطن اعمال انسان را دیده اند. 2- از هر خطا و اشتباهی مصون هستند.   نامه عمل در برگیرنده خود عمل و حقیقت آن است . در قیامت عین عمل نشان داده می شود. پیامبر (ص) : هم نشین انسان کردار اوست.  از تفاوت های مهم دنیا و آخرت قابل جمع نبودن اعمال در دنیاست اما در آخرت همه اعمال جمع می شوند. وظیفه فرشتگان ثبت حقیقت اعمال و نگهداری آن است. امام صادق (ع) : ترازوی اعمال عدل است.  امام صادق (ع) : فاما من ثقلت موازینه .. یعنی هر کس عملش از نظر نیکی برتر باشد. معیار سنجش حق  وعدل است  و چون اعمال پیامبران و امامان عین  حق و حقیقت است پس معیار سنجش، رفتار و کردار آنان است.

?درس نهم:

آتش جهنم از خود کافران و مجرمان سرچشمه می گیرد . هیزم دوزخ خود گناه کاران هستند. عظمت عذابها ی جهنم نشان از عمق گناه انسان است. درجه بندی بهشت متناسب با اعمال است. پیامبر (ص) :  بالاترین درجه بهشت ، فردوس است. ویژگی های بهشت: 1- درآن سخن لغو و بیهوده نیست . 2- حزن و اندوه در آن نیست 3- گفتارشان حمد و سلام و درود است. 4- دوری از رنج و درماندگی   بالاترین مرتبه نعمت در بهشت ، لقاء و دیدار خدا. انواع پاداش و کیفر: 1-قراردادی  2- طبیعی 3- ارائه صورت حقیقی عمل .  پاداش ها و کیفرهای قراردادی بر اساس مصلحت تنظیم می شود. احتمال لغو آن وجود دارد . هر عمل دو نقش دارد: 1- نقشی که در جان ما دارد. 2- نقش که در بیرون و خارج نمود پیدا می کند.  نقش خارجی از بین می رود ولی نقش داخلی می ماند. در آخرت انسان جنبه باطنی عمل خود را می بیند.

?درس دهم:

توکل یعنی : اعتماد و تکیه بر خدا. وظیفه خود را انجام دادن و نتایج را به خدا واگذار کردن . توکل از عوامل تقویت عزم انسان است . توکل برترین عامل تقویت عزم است. در ریسک کردن تفکر و آینده نگری نیست اما در توکل هست. چون خدواند خالق آسمانها و زمین است قدرت مطلق و تصمیم گیرنده اصلی جهان است پس شایسته توکل است.  شرط رسیدن به بی نیازی و عزت توکل بر خداست. بهترین توکل توکل همراه با اخلاص است.  توکل وقتی معنا داردکه انسان مسئولیت و وظیفه خود را با فکر و اندیشه انجام دهد.

?درس یازدهم:

آغاز آفرینش محبت و رحمت است. محبت و دوستی سرچشمه تصمیم ها و کارهاست. ویژگی های عشق الهی 1- رهایی از افسردگی و خمودی 2- دوری از ترس 3- نشاط و تحرک 4- دوری از خودخواهی 5- چالاکی و زرنگی

آثار محبت به خدا: 1- دوستی با دوستان خدا 2- پیروی از خدا 3- محبت به راهی که ما را به خدا می رساند. 4- بیزاری از دشمنان خدا 5- مبارزه با باطل اندیشان.  دوستی با دوستان خدا  سبب پیروی از دستورات آنها می شود. پاداش رسالت پیامبر دوستی با اهل بیت است. امام صادق (ع): هرکس که خدا را سرپیچی کند او را دوست ندارد. اعمالی که انسان را به خدا می رساند دین نامیده می شود. لااله الا الله مرکب از یک نفی ( غیر خدا) و یک اثبات ( خدا) می باشد. پایه های دین داری 1- تولی 2- تبری. امام خیمنی (ره) : خلوص و عشق موحدین جز به ظهور کامل نفرت از مشرکین و منافقین نیست.

?درس دوازدهم:

از مجموع آراستگی و عفاف عزت نفس به دست می آید . پیشوایان دینی به آراستگی ظاهر و باطن هردو توجه داشتند . اما علی (ع) آراستگی را از اخلاق مومنان می دانند. آراستگی در خانواده مهم و در عبادت مهم تر ومقدم تر است. ظاهر هرکس تجلی دورن اوست. رفتار های بیرونی بیانی از شخصیت روحی انسان است . اندیشه ها ، اخلاق ، و روحیات به اعمال انسان جهت و شکل می دهند.عفاف یک حالت روحی و فضیلت اخلاقی است. بین آراستگی و عفاف رابطه مستقیمی وجود دارد.پوشش ظاهری جلو ه گاه زیابیی روحی و شخصیت متعالی انسان است. زن کانون عفاف خانواده است. پوشش ظاهری جلوه گاه زیبایی رورح و شخصیت متعالی انسان است. زن کانون عفاف خانواده است. عزت نفس نیروی باصلابتی است که انسان  حقارت و پستی را نمی پذیرد. بزرگترین شکست ، شکست روحی و معنوی است. هر انسان عفیف ، عزت مند هم هست. عزت واقعی نزد خداست. ویژگی های روح شکست خورده: 1- دنباله روی از دیگران 2- نداشتن شخصیت مستقل و ناتوان در تصمیم گیری 3- تقلید کورکورانه. شکوفایی استعدادها  ثمره اثبات وجود است.

?درس سیزدهم:

پوشش مناسب از نمادهای آراستگی و عفاف است . گرایش به پوشش یک گرایش فطری در انسانها ست. در اسلام آنچه مقدم است کنترل نگاه از طرف مردان است. شرایط حجاب کامل زنان : 1- تمام بدن زن نامحرم به جز صورت و دست ها تا مچ از نامحرم پوشیده شود. 2- پوشش نباید چسبان و تحریک کننده باشد. مسئولیت انسان در برابر نعم الهی 1- حفظ آن 2- استفاده در جهت رشد و تعالی 3- توجه به مصالح جامعه . تفاوت زن و مرد در پوشش بسته به تفاوت در خلقت آنان دارد . حجاب زنان آزادی حضور زن در جامعه را سلب نمی کند.

?درس چهاردهم:

دعوت  عملی برترین  و پر جاذبه ترین راه دعوت  به خوبی هاست.امام علی (ع) ترک امر به معرف و نهی از منکر موجب تسلط شرور در جامعه و عدم استجابت دعا می شود. فواید امر به معروف از دیدگاه امام باقر ( ع): 1- برپایی واجبات 2- برقراری امنیت 3- کسب و کار حلال 4- تأمین حقوق مردم 5- آبادانی 6- انتقام از دشمنان 7- رو به راهی کارها . رضایت از منکر موجب عقوبت الهی است. به فرموده پیامبر( ص) تشویق به کار خیر و بد موجب شراکت در آن است. امام علی (ع) تمام کارها حتی در جهاد در را ه خدا را در برابر امر به معروف چون قطره ای در برابر  دریا می داند. پیامبر اسلام (ص) کسی که  امر به معروف و نهی از منکر می کند را جانشین خدا و رسولش در زمین می داند. شرایط امر به معروف: 1- بدانیم مکلف  ،ترک واجب و یا انجام حرام کرده است. 2- بدانیم شخص گناهکار تصمیم دارد فعل خود را ادامه دهد. 3- موثر بودن امر به معروف 4- عدم وجو د ضرر و زیان . مراحل : 1- با تغییر رفتار 2- زبانی 3- توسل به زور ( موارد ویژه) انگیزه اصلی قیام امام حسین (ص) اصلاح اوضاع نا به سامان امت جدش و امربه معروف و نهی از منکر می باشد.

?درس پانزدهم:

کار بهترین راه بهره مندی از نعم الهی است. با کار و تلاش می توانیم سپاسگزار و قدردان نعمت های خدا باشیم.داشتن هدف های بزرگ نشانه نشاط روحی و اطمینان به خود است. داشتن هدف به تنهایی در زندگی م:/.'ید نیست . کار، تلاش و پشتکار عامل اصلی رسیدن به هدف است. زنده بودن هر شخص و یاملتی به همت بلند خود است. رسول خدا (ص)  کسی را که با کار وتلاش روزی خود را به دست  می آورد در ردیف انبیاء قرار داده است.هرکس کاری ندارد از چشم پیامبر می افتد، همچنین فرمودند ملعون است هرکس بار زندگی خود را به دوش دیگری اندازد. پیامبر از چهار چیز در امت خود بیمنکا بود. 1- شکم پرستی 2- پرخوابی 3- بیکارگی 4- ضعف در ایمان . امام علی ع فقر را فرزند تنبلی و ناتوانی می داند. آثار کار در زندگی انسان : 1- شکوفایی استعدادها 2- لطافت احساس3- تمرکز قوه خیال 4- احساس عزت نفس. پیامبر در مورد دست پینه بسته کارگری فرمودند : این دستی است که آتش آنرا لمس نمی کند.

?درس شانزدهم:

در بینش اسلامی ، منشأ اصلی کسب مال و درآمد ، کار خلاق و مولد است. مالک اصلی و حقیقی موجودات خداوند است. انواع کار: 1-تولیدی 2- خدماتی 3- توزیعی 4- علمی و تحقیقاتی 5- هنری  راه درست افزایش ثروت  زکات و انفاق است. اثرات زکات و انفاق :1-  رهایی جامعه از فقر 2- شکوفایی روحیه کار 3- شکوفایی اقتصاد  . امام رضا (ع) علت تحریم ربا را تباهی و هدر رفتن دارایی اشخاص می داند. مهمترین عوامل هرفعالیت اقتصادی : کارو سرمایه .راههای تأمین هزینه های جامعه : 1- انفاق 2- زکات 3- خمس 4- مالیات  موارد مورد شمول زکات : 1- غلات ( گندم ، جو؛ خرما ، کشمش) 2- دام ها ( شتر ، گاو، گوسفند)3- سکه ها ( طلا و نقره). استفاده از پولی که خمس آن داده نشده جایز نیست . نماز خواند ن درخانه ای که خمس آن داده نشده باطل است. زیورآلات زنان حد معمول مورد استفاده آن خمس ندارد.